Rewitalizacja terenów pogórniczych
Jak uatrakcyjnić hałdy
Hałdy to charakterystyczne elementy krajobrazu województwa śląskiego, zwłaszcza na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Miejscami porośnięte trawą lub drzewami są efektem działalności licznych w regionie kopalń węgla kamiennego i zaczęły pojawiać się na Śląsku wraz z rozwojem górnictwa. Fachowo hałda to usypisko nieużytecznej skały płonnej lub innych odpadów, pochodzących z kopalń, hut lub elektrowni. Najczęściej jednak kojarzy się ze zwałowiskiem odpadów pogórniczych, usytuowanym na terenie kopalni lub w jej pobliżu. Hałdy mają też znaczenie przyrodnicze, ponieważ na ich terenie powstają siedliska, wykorzystywane przez rodzime gatunki roślin i zwierząt. Szczególne warunki ekologiczne umożliwiają osiedlanie się na hałdach różnych gatunków, w tym rzadkich i chronionych. Jednak zaniedbane hałdy stanowią też zagrożenie pożarowe. Samorządy wielu śląskich miast prowadzą więc rekultywację, czyli przywracają gruntom zdegradowanym wartości użytkowe lub przyrodnicze.
Park w Rudzie Śląskiej
W tym mieście hałdy zajmują 3,5 kilometrów kw., czyli blisko 5 proc. jego powierzchni. Najbardziej wyróżnia się z nich hałda przy ulicy 1 Maja, ponieważ znajduje się praktycznie w centrum miasta. Ta pozostałość po działającej od połowy XIX wieku do 1925 roku hucie cynku zajmuje obszar
6,5 hektara. Jeszcze w latach 80. XX wieku została częściowo zrekultywowana, a od 2017 roku prowadzone są na niej nasadzenia roślin wchłaniających metale ciężkie oraz prace przy formowaniu samego terenu, na którym ma powstać przestrzeń dla rekreacji i wypoczynku. Środki na ten cel, w wysokości ponad 1 mln złotych, przyznała Komisja Europejska w ramach międzynarodowego projektu realizowanego przez Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach.
Na hałdzie są nasadzane specjalne gatunki traw ? kostrzewa czerwona oraz życica trwała ? które oprócz właściwości fitostabilizacyjnych wolno wzrastają. Dzięki temu nie będzie trzeba często ich kosić, co zmniejszy koszty utrzymania zieleni. Na przeznaczonym do rekreacji terenie powstaną industrialny plac zabaw, punkt widokowy oraz oświetlona górka saneczkowa. Pojawią się miejsca odpoczynku w formie ławek, hamaków, wydzielone zostaną także miejsca do grillowania. Na dużym zielonym polu do gry będzie można grać w piłkę lub badmintona.
Wałbrzych ? miasto hałd
W tym otoczonym zielenią i wzgórzami mieście jest więcej hałd niż naturalnych pagórków. Część ze skalnych odpadów porosła roślinnością, inne ? z czasów masowego wydobycia węgla ? pozostały do dziś. Na ziemi wałbrzyskiej usypano 39 hałd, które zajmują łącznie 305 hektarów gruntów miejskich i podmiejskich. Wzgórza te powstały z ok. 82 mln metrów sześc. odpadów skalnych. Ich rekultywację rozpoczęto już przed wojną, ale bez zadowalających efektów. Kamieniste pagórki są też postrzegane jako teren inwestycyjny, na przykład kilka lat temu hałda przy ulicy Moniuszki była rozpatrywana jako potencjalne źródło pozyskiwania kruszywa. Hałdę w dzielnicy Sobięcin przekształcono, by posłużyła pasjonatom sportów motorowych jako miejsce do organizowania zawodów ? cykliczne Motohałdy cieszą się dużą popularnością. Na zwały kamienne wspinają się również lokalni fotografowie, skąd mogą zrobić panoramiczne zdjęcia miasta.
Inwestycje w Rybniku
Szpecąca okolicę hałda przy ulicy Sportowej niedługo ma zniknąć z krajobrazu Rybnika. W przyszłości w pobliżu drogi Pszczyna?Racibórz mają tam powstać tereny atrakcyjne dla inwestorów. Tak zwana stara hałda dawno temu została częściowo rozebrana, a resztę zamaskowano roślinnością. Po przeprowadzeniu niwelacji terenu i przetworzeniu odpadów właściciel wejdzie w posiadanie blisko 16 hektarów terenów inwestycyjnych, które są atrakcyjne również ze względu na bezpośrednie sąsiedztwo linii kolejowej oraz planowanej nowej obwodnicy miasta.
Gliwice hi-tech
Prace rozbiórkowe hałdy przy ulicy Pszczyńskiej trwają już od 2007 roku, a za kilka miesięcy zakończy je Polska Grupa Górnicza. To jedna z niewielu już pozostałości po dawnej kopalni Gliwice. Dalekosiężne plany zapobiegły degradacji tego terenu, dlatego jest on teraz przykładem jednej z największych rewitalizacji terenów pokopalnianych w Polsce. Teren jest przygotowany przede wszystkim na potrzeby firm z branży IT. W tak zwanych Nowych Gliwicach swoją działalność prowadzą firmy z branży nowych technologii: Future Processing, Flytronic, Kamsoft i Infinite Dreams. W budynku dawnej cechowni mieści się Gliwicka Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości, a w dawnej maszynowni Muzeum Odlewnictwa Artystycznego. Na terenie starej kopalni działają nie tyko firmy, regularnie spotyka się tu między innymi grupa biegowa Night Runners.
Obywatelski Bytom
Szynol w dzielnicy Rozbark, czyli zaniedbany skwer w miejscu rozebranej hałdy, dzięki budżetowi obywatelskiemu stał się parkiem. Plac znajdował się w pobliżu centrum Rozbarku, jednej ze śródmiejskich dzielnic Bytomia. W XIX wieku region, a także Rozbark, wówczas gmina wiejska, przeżywały okres szybkiego rozwoju i uprzemysłowienia. W XX wieku, gdy Rozbark został gęsto zabudowany, hałda stała się miejscem spacerów i zabaw ? zimą zjeżdżały z niej dzieci, a latem funkcjonowało na nim boisko. Hałdę rozebrano na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku.
Szarlota dla turystów
Rydułtowy, miasto i gmina w powiecie wodzisławskim, stanowi obecnie znany ośrodek wydobycia węgla kamiennego. Przez lata działania kopalni powstała tu gigantyczna hałda odpadów pokopalnianych, które należą do największych tego typu obiektów w Europie. Szarlota, bo tak nazwali ją mieszkańcy, na cześć pierwszej w mieście kopalni Charlotte, stała się wręcz symbolem miasta. Obecnie hałda ma 134 metry wysokości liczonej od podstawy do czubka stożka. Wejście na nią jest zakazane z powodu szkodliwych oparów, jakie się z niej unoszą.
Potrzeba rewitalizacji tego miejsca stała się nagląca, dlatego kopalnia Rydułtowy?Anna zawarła porozumienie z Politechniką Śląską w Gliwicach, które ma na celu zaplanowanie działań, w konsekwencji których Szarlota stanie się miejscem przyciągającym turystów z całej Polski i Europy. W projekcie biorą udział zarówno specjaliści z dziedziny ochrony środowiska i architektury, jak również studenci, którzy mają znaleźć najlepszy pomysł na rewitalizację i przywrócenie lokalnej społeczności hałdy Szarlota, czyli najwyższej sztucznej góry w Europie.
Tarnowskie Góry pod lupą
Naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego za pomocą specjalistycznego skanera stworzą niedługo trójwymiarowy model hałdy popłuczkowej ? jednego z pogórniczych obiektów Tarnowskich Gór, znajdującego się na liście UNESCO. Na szczyt kilkuhektarowego usypiska, wysokiego na 17 metrów, można wejść pieszo lub wjechać rowerem. Niestety od lat jest rozjeżdżane przez ignorujących zakaz wjazdu właścicieli quadów i motocykli. Badania mają odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu ich zachowanie przyczynia się do erozji hałdy, oraz pomóc w stworzeniu planu ochrony tego unikatowego terenu, w tym utrzymania w niezmienionym kształcie zespołu hałdy wraz z warstwą wytworzonej gleby i pokrywą roślinną.
?
Katowice
Miasto pomaga w ogrzewaniu
Wprowadzenie w życie uchwały antysmogowej spowodowało wzrost kosztów ogrzewania domów i mieszkań. Ponieważ zakazano m.in. najtańszych na rynku mułów i flotokoncentratów węglowych, część mieszkańców zmuszona jest do zakupu lepszych, ale droższych gatunków węgla. Sytuacji nie poprawia notowany od wielu miesięcy wzrost poziomu cen rodzimych paliw. By pomóc gorzej sytuowanym mieszkańcom, Urząd Miasta Katowice już rok temu zdecydował się na wprowadzenie zmian w systemie pomocy społecznej. Tej zimy będzie kontynuował te działania, uwzględniając także rynek i potrzeby mieszkańców.
Katowice jako jedno z pierwszych miast wprowadziły zmiany w polityce wsparcia osób gorzej sytuowanych w związku ze wzrostem kosztów ogrzewania. Od zeszłego roku dla ponad 1600 rodzin wypłaca świadczenia na zakup węgla w wysokości 900 złotych, a nie 450 złotych, jak to było wcześniej. Dodatkowo 50 rodzinom dofinansowuje w tym sezonie wkład własny przeznaczony na zmianę systemu grzewczego z węglowego tradycyjnego na proekologiczne. Jednorazowy zasiłek na dofinansowanie wkładu własnego przeznaczonego na zmianę systemu grzewczego z węglowego tradycyjnego na proekologiczne może być przyznany w wysokości do 2 tys. złotych.
W 2018 roku pomocą na zakup opału planuje się objąć 1638 rodzin na łączną kwotę prawie 1,5 mln złotych. Oprócz tego Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej prowadzi dodatkowe akcje wspierające mieszkańców poprzez wręczanie ulotek informacyjnych oraz przeprowadzanie przez pracowników socjalnych rozmów edukacyjnych w?zakresie dbania o?środowisko.