Jak innowacje wspierają planetę
Technologia w ochronie środowiska
W czasach, gdy zmiany klimatu, utrata bioróżnorodności i zanieczyszczenie środowiska osiągają skalę globalnego kryzysu, rośnie rola technologii w ochronie planety. Nowoczesne rozwiązania, od dronów i sztucznej inteligencji po inteligentne sieci energetyczne, zmieniają sposób, w jaki rozumiemy i reagujemy na zagrożenia środowiskowe. To nie futurystyczne wizje, ale realne narzędzia, które już dziś wpływają na jakość powietrza, wody i gleby.
Drony – szybciej niż człowiek, precyzyjniej niż satelita. Bezzałogowe statki powietrzne, czyli drony, zrewolucjonizowały monitoring środowiska. Wyposażone w kamery termiczne, sensory jakości powietrza i systemy GPS, dostarczają danych w czasie rzeczywistym z trudno dostępnych terenów: gór, bagien, rezerwatów. Służą do wykrywania pożarów, nielegalnych wysypisk i zanieczyszczeń przemysłowych. W rolnictwie pomagają ograniczyć zużycie pestycydów i nawozów, a w parkach narodowych liczyć zwierzęta bez zakłócania ich naturalnego rytmu.
W Polsce drony wspierają także walkę ze smogiem. Straż miejska w wielu miastach korzysta z nich, by wykrywać spalanie odpadów w piecach. To przykład, jak technologia może realnie poprawiać jakość życia mieszkańców.
Energia przyszłości – inteligentne systemy zarządzania. Ochrona środowiska to także lepsze gospodarowanie energią. Inteligentne sieci energetyczne (smart grids) analizują w czasie rzeczywistym zapotrzebowanie na prąd i automatycznie dostosowują jego produkcję oraz przesył. Pozwala to na efektywne wykorzystanie OZE, czyli energii słonecznej, wiatrowej czy geotermalnej, bez przeciążania sieci.
W domach z pomocą przychodzą systemy smart home. Automatyczne sterowanie ogrzewaniem, oświetleniem i zużyciem wody to nie tylko wygoda, ale i sposób na zmniejszenie śladu węglowego. Według szacunków dzięki odpowiedniemu zarządzaniu energią można ograniczyć jej zużycie nawet o 30 proc
Sztuczna inteligencja dla planety. Algorytmy AI analizują ogromne ilości danych szybciej niż jakikolwiek człowiek. Dzięki temu można z dużym wyprzedzeniem prognozować smog, susze, powodzie czy rozprzestrzenianie się gatunków inwazyjnych. W miastach sztuczna inteligencja pomaga projektować zieloną infrastrukturę: dobiera odpowiednie gatunki roślin, planuje układ parków i zbiorników retencyjnych, uwzględniając zmieniające się warunki klimatyczne.
W wielu krajach rozwijają się także „zielone sieci IoT” – tysiące czujników zasilanych energią słoneczną, które mierzą jakość powietrza, wilgotność gleby, poziom hałasu i zanieczyszczeń. Dane te są ogólnodostępne i wykorzystywane przez naukowców, aktywistów oraz władze lokalne.
Nowe życie odpadów dzięki technologii. Gospodarka obiegu zamkniętego (GOZ) to koncepcja, w której odpady nie trafiają na wysypiska, lecz wracają do obiegu jako surowce. Nowoczesne linie sortujące potrafią automatycznie rozpoznawać i oddzielać tworzywa sztuczne, szkło czy aluminium. Dzięki cyfrowym oznaczeniom produktów możliwe jest także śledzenie ich „życia” – od produkcji, przez użytkowanie, aż po recykling.
Równolegle rozwija się bioinżynieria: powstają biodegradowalne materiały z glonów, grzybni czy skrobi. Choć wciąż droższe od plastiku, zyskują na popularności i są coraz częściej wykorzystywane w opakowaniach, naczyniach czy nawet ubraniach.
Technologia to narzędzie – nie substytut świadomości. Wszystkie te innowacje mają ogromny potencjał, ale same nie wystarczą. Bez odpowiedzialnych decyzji politycznych, edukacji i zaangażowania społeczeństwa nawet najlepsze technologie pozostaną w cieniu. Ochrona środowiska zaczyna się od codziennych wyborów: jak się przemieszczamy, co kupujemy, jak segregujemy odpady.
Nowoczesne rozwiązania mogą być wsparciem, a nie wymówką. Jeśli połączymy innowacje z odpowiedzialnością, mamy szansę nie tylko zahamować degradację środowiska, ale też uczynić świat bardziej zrównoważonym i przyjaznym dla przyszłych pokoleń.
Hanna Krzyżowska
WFOŚiGW w Katowicach
Ostatni dzwonek na dotację z programu Czyste Powietrze. Czas tylko do końca lipca!
Kończy się okres przejściowy w programie Czyste Powietrze. Tylko do końca lipca można złożyć wniosek o dofinansowanie na prace termomodernizacyjne, które zostały wykonane po 28 maja 2024 roku, a przed startem nowego naboru – czyli przed
31 marca 2025 roku.
To dobra wiadomość dla osób, które zainwestowały wcześniej w ocieplenie domu, wymianę okien, drzwi czy wentylację, ale nie zdążyły zgłosić się do programu w poprzedniej edycji. Po 1 sierpnia ta możliwość przestanie obowiązywać, a kwalifikowane będą jedynie koszty poniesione maksymalnie sześć miesięcy przed złożeniem wniosku.
Chcesz gaz? Najpierw złóż wniosek o termomodernizację. Już w połowie lipca ruszy wznowiony nabór na dotacje do kotłów gazowych. Ale uwaga – jeśli planujesz połączyć obie formy wsparcia (na termomodernizację i na gaz), ważna jest kolejność wniosków.
Najpierw złóż wniosek w obecnym naborze – na prace termomodernizacyjne. Dopiero potem, gdy w połowie lipca ruszy nabór na gaz, będziesz mógł wnioskować o drugą dotację. Jeśli zrobisz to w odwrotnej kolejności, druga dotacja będzie możliwa dopiero po zakończeniu i rozliczeniu tej pierwszej.
Jak połączyć dwie dotacje?
Dla jednego budynku możesz uzyskać dwie dotacje:
• z nowego naboru (od 31 marca 2025 roku) – na termomodernizację (skorzystaj z okresu przejściowego, jeśli poniosłeś koszty po 28 maja 2024 roku),
• z naboru w połowie lipca – na źródło gazowe zamontowane w 2024 roku.
Klucz to właściwa kolejność: najpierw wniosek na termomodernizację, potem na gaz. Tylko wtedy unikniesz ograniczeń i w pełni skorzystasz z możliwości programu. Więcej informacji: czystepowietrze.gov.pl.
♦
Strażacy ochotnicy znów mogą liczyć na wsparcie. Rusza II edycja – Bezpieczny Strażak
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach ogłosił nabór wniosków w ramach drugiej edycji programu Bezpieczny Strażak. Ma on na celu dofinansowanie zakupu specjalistycznego sprzętu wykorzystywanego podczas akcji ratowniczych oraz działań związanych z przeciwdziałaniem skutkom klęsk żywiołowych.
O wsparcie mogą się ubiegać jednostki Ochotniczych Straży Pożarnych z terenu województwa śląskiego. Zakupiony sprzęt pomoże im jeszcze skuteczniej reagować na zagrożenia i chronić środowisko.
Wnioski należy składać osobiście w siedzibie WFOŚiGW przy ul. Plebiscytowej 19 w Katowicach. Nabór potrwa od 7 do 18 lipca 2025 roku.
Więcej informacji: wfosigw.katowice.pl
♦
Zamień piec na sieć – rusza nowy nabór dla ciepłowni w województwie śląskim
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach ogłosił nabór wniosków w ramach programu „Zamień piec na sieć”. To kolejna inicjatywa wspierająca walkę ze smogiem i poprawę efektywności energetycznej w regionie.
Program skierowany jest do koncesjonowanych przedsiębiorstw ciepłowniczych, których sieci zasilane są z wysokich emitorów (powyżej 40 m) lub z kogeneracji. Fundusz oferuje do 100 proc. dofinansowania kosztów kwalifikowanych – nawet do 250 tys. złotych.
W ramach programu wspierane będą dwa warianty inwestycji:
• Wariant I – likwidacja starego źródła ciepła i podłączenie budynku do sieci ciepłowniczej,
• Wariant II – montaż odnawialnych źródeł energii (na przykład pompy ciepła, kotła na biomasę, instalacji PV z magazynem energii) tam, gdzie podłączenie do sieci jest niemożliwe.
Celem programu jest zachęcenie do odchodzenia od indywidualnych pieców i promowanie czystych, niskoemisyjnych źródeł ciepła. Nabór już trwa.
Więcej informacji: wfosigw.katowice.pl.