Jak radzimy sobie ze śmieciami na świecie
Śmieci nasze powszednie
Gospodarka odpadami stałymi to uniwersalny problem, który dotyka każdego człowieka na świecie. Pomimo wysiłków wielu organizacji na rzecz ochrony środowiska świat wciąż wypełnia rosnąca ilość nieulegających biodegradacji śmieci.
Źle zarządzane odpady zanieczyszczają wody na świecie, są przyczynami powodzi, przyczyniają się do zwiększania problemów zdrowotnych i ułatwiają przenoszenie chorób, wpływają na rozwój gospodarczy i szkodzą zwierzętom, które nieświadomie je spożywają. Jeśli nie zaczniemy właściwie gospodarować odpadami, może to nie tylko szkodzić zdrowiu, środowisku, ale także gospodarce.
Powracający problem. Śmieci są problemem cywilizacyjnym. I pomimo wielu podejmowanych w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat działań, które skupiają się wokół redukcji, ponownego użycia i recyklingu, droga do przebycia jest wciąż bardzo długa.
Globalnie co roku ludzie wytwarzają astronomiczną ilość śmieci ? ponad 2 mld ton rocznie. A wszystko wskazuje, że ta liczba będzie rosła. Estymacje pokazują, że bez pilnych działań w ciągu najbliższych 30 lat ilości globalnych śmieci wzrośną o prawie trzy czwarte, do 3,4 mld ton. Dane wskazują też, że na świecie jest obecnie 8,3 mld ton plastiku. Jeśli dodamy do tego inne czynniki, jak przeludnienie i zmiany klimatyczne ? rodzi to naprawdę duży problem.
Ta rosnąca ilość śmieci jest związana z wyciekami niebezpiecznych gazów cieplarnianych przyczyniających się do zmian klimatycznych. A składowiska odpadów stałych to jedno z najpoważniejszych źródeł emisji metanu do środowiska.
Nierówności śmieciowej kwestii. Kraje o wysokich dochodach, mimo że stanowią tylko 16 proc. światowej populacji, generują ponad jedną trzecią światowych odpadów. Azja Wschodnia wytwarza około jednej czwartej światowych śmieci, a ich ilość rośnie najszybciej w Afryce Subsaharyjskiej i Azji Południowej.
Istotne jest jednak to, co dzieje się z odpadami. W państwach o niskich dochodach ponad 90 proc. odpadów jest niewłaściwie zagospodarowanych ? są albo źle składowane, albo spalane. Na dodatek biedniejsze kraje często stają się miejscami, które uprzywilejowane, bogatsze państwa traktują jak wysypiska, wysyłając tam swoje śmieci.
W krajach o wyższych dochodach ponad jedna trzecia odpadów jest odzyskiwana poprzez recykling i kompostowanie. Wyniki raportu Głównego Urzędu Statystycznego za 2020 rok wskazywały, że w procesie recyklingu w Polsce przerabiano 26,7 proc. odpadów. I choć liczby te zwiększają się w stosunku do poprzednich lat, wciąż jest wiele do zrobienia. Tym bardziej że zgodnie z unijnymi dyrektywami w 2025 roku każdy kraj należący do Unii Europejskiej będzie musiał poddawać recyklingowi co najmniej 55 proc. odpadów komunalnych.
I choć te działania są bardzo ważne i realnie przyczyniają się do zmniejszania problemu, to należy pamiętać, że kraje te pozostają w mniejszości. Państwa o niskich dochodach zbierają tylko około połowy odpadów w miastach i tylko około jednej czwartej na obszarach wiejskich.
Złożony problem tworzyw sztucznych. W 2016 roku na świecie wytworzono 242 mln ton odpadów z tworzyw sztucznych. To ekwiwalent 24 bln plastikowych butelek. Około 90 proc. odpadów morskich to tworzywa sztuczne. I nawet jeśli odpady te są właściwie zbierane, wiele krajów nie ma możliwości ich przetwarzania.
I choć wiele państw pracuje nad możliwościami rozwiązania tego problemu, to podstawy wydają się jednak dość oczywiste ? produkować i zużywać mniej oraz ograniczać tworzywa sztuczne w codziennym życiu.
Ważne jest, aby zrozumieć, gdzie i jakie ilości i rodzaje śmieci są generowane. Takie dane mogą pomóc rządom w tworzeniu skuteczniejszych planów gospodarowania odpadami.
Zrównoważony rozwój. Wiele mówi się o zrównoważonym rozwoju, który jest podstawą w kwestii zarządzania śmieciami. Zrównoważona gospodarka odpadami ma na celu utrzymanie materiałów w użyciu tak długo jak to możliwe i minimalizowanie ilości odpadów stałych, które są wyrzucane na wysypiska lub utylizowane. A z uwagi na obecny stan środowiska bardziej dogłębne podejście do zrównoważonego gospodarowania odpadami powinno koncentrować się na całym cyklu życia produktu, aby umożliwić zmniejszenie negatywnych skutków środowiskowych, społecznych i finansowych.
W erze zmian i urbanizacji zarządzanie odpadami ma kluczowe znaczenie. I choć wpływ niewłaściwego zarządzania jest widoczny gołym okiem, to problem ten jest często spychany na margines. A bardzo demokratycznie ? dotyczy on nas wszystkich.
Hanna Krzyżowska
WFOŚiGW w Katowicach
Zielone Czeki wręczone!
Z okazji Dnia Ziemi Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach od 1994 roku przyznaje Zielone Czeki. Te najważniejsze ekologiczne nagrody na Śląsku wręczane są osobom i instytucjom zaangażowanym w działania proekologiczne.
Laureaci corocznego konkursu organizowanego przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach otrzymali Zielone Czeki o wartości 10 tys. złotych, statuetki i dyplomy. Rywalizacja odbywała się w czterech kategoriach:
? Ekologiczna osobowość roku ? nagrodę otrzymała Gabriela Kaczyńska, dziennikarka Radia Katowice;
? Gmina przyjazna dla czystego powietrza ? gmina Goczałkowice-Zdrój;
? Inwestycja proekologiczna roku ? Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej ? Gliwice Sp. z o.o.;
? Programy i akcje na rzecz ochrony przyrody oraz edukacji ekologicznej ? Stowarzyszenie ?Nie Dokarmiaj Smoga?.
Jak podkreślał Tomasz Bednarek, prezes WFOŚiGW w Katowicach: ? To jest jeden z największych i najważniejszych w województwie śląskim konkursów związanych z ochroną środowiska. (?) Ogromna liczba zgłoszeń, która każdego roku rośnie, pokazuje, że w społeczeństwie cały czas rośnie świadomość tego, jak ważna jest ochrona środowiska naturalnego.
Zwycięzcom gratulujemy!
?