Problem zanieczyszczenia środowiska wodnego
Czysta woda
Nawet ponad 40 proc. rzek na świecie może zawierać szkodliwe ilości leków. A to niejedyne zanieczyszczenia wody, których nie widać gołym okiem, a które mogą mieć znaczący wpływ na zdrowie i życie.
Patrząc na górski strumyk albo miejski staw, możemy czasem odnieść wrażenie, że woda jest krystalicznie czysta. Jej przejrzystość, neutralny zapach czy nawet żyjące w niej zwierzęta nie gwarantują jednak tego, że jest wolna od groźnych dla życia zanieczyszczeń.
Wiele leków, w tym antydepresanty, środki przeciwbólowe, środki hormonalne czy antybiotyki, przedostaje się do wody przez kanalizację i prowadzi do przekroczenia bezpiecznych limitów w zbiornikach wodnych. Leki te mają znaczący, toksyczny wpływ na zdrowie organizmów wodnych i ekosystemów, powodując na przykład zmiany behawioralne czy zaburzenia hormonalne. Oprócz powszechnych leków do wody wraz ze ściekami dostają się nielegalne substancje, które mogą uszkadzać ekosystemy oraz zakłócać wzrost i zachowanie zwierząt i roślin. A szacuje się, że nawet ponad 40 proc. rzek na świecie może zawierać szkodliwe poziomy leków.
Niewłaściwa utylizacja leków.
Przyczyną pogarszającego się stanu wód jest często niewłaściwa utylizacja leków, na przykład wyrzucanie ich do śmieci lub spłukiwanie w toalecie, co powoduje, że zawarte w nich substancje czynne przedostają się do środowiska. Inną sprawą jest to, że oczyszczalnie ścieków często nie są odpowiednio przystosowane do filtrowania chemikaliów z leków i narkotyków wydalanych przez osoby je zażywające, co w efekcie zanieczyszcza ścieki. Gdy są one uwalniane do wody lub są wykorzystywane jako nawóz, to zawarte w nich substancje bioaktywne przedostają się do środowiska.
W mediach głośno odbiła się sytuacja, gdy w Anglii po festiwalu Glastonbury zaobserwowano zmiany u węgorzy w pobliskiej rzece. Badania wykazały, że ryby narażone na kokainę ze ścieków po festiwalu doświadczyły stanu podobnego do rabdomiolizy, w którym tkanka mięśniowa rozpada się i powoduje uszkodzenie nerek.
Innym problemem są tabletki antykoncepcyjne, które mogą wpływać na organizmy zwierząt, w tym człowieka. Eksperymenty, w których wystawiano samce ryb na działanie syntetycznych estrogenów, wykazały, że zaczęły się u nich rozwijać żeńskie gonady, jak również zmniejszyła się produkcja i skuteczność plemników, a u samic ryb zaobserwowano wpływ na rozwój ich komórek jajowych.
Ale to nie wszystko ? zanieczyszczenie lekami czy narkotykami może być również powodem zmian behawioralnych. Popularne antydepresanty zmniejszają tempo karmienia ryb, a leki przeciwlękowe mogą wpływać na ich zasiedlanie się.
Zanieczyszczenia farmaceutyczne oddziałują również na organizmy wodne, takie jak glony. Badania wykazały, że antybiotyki mogą hamować produkcję chloroplastów, które przeprowadzają fotosyntezę, czyli spowalniać ich wzrost albo całkowicie go hamować.
Antybiotyki, które przedostały się do środowiska, mogą również przyczyniać się do rozwoju antybiotykooporności. Bakterie bowiem mogą przystosowywać się do ich tolerowania, co prowadzi do obniżenia ich skuteczności w leczeniu ludzi i zwierząt.
Spuszczane do rzek ścieki mogą także wprowadzać do wody duże ilości składników odżywczych, w tym azotu i fosforu. Ten proces, zwany eutrofizacją, także może mieć poważne konsekwencje. Może to stymulować wzrost alg lub prowadzić do zakwitów glonów. Te z kolei mają wpływ na resztę ekosystemu, na przykład blokując światło potrzebne roślinom do fotosyntezy.
Plastikowe mikrodrobiny.
Naukowcy niedawno odkryli ukryty problem mikrodrobin plastiku. Tworzywa sztuczne nieulegające biodegradacji rozkładają się na coraz mniejsze kawałki, tworząc fragmenty, które mogą mieć rozmiar mikrometrów. Takie plastikowe drobinki trafiając do wody, stanowią zagrożenie nie tylko dla żyjących w niej organizmów. Plastik wykryto już także w mięsie, krwi i mleku krów hodowlanych. Chociaż wpływ plastiku na ludzkie zdrowie wciąż jest niepewny, badania sugerują, że może on uszkadzać układ trawienny czy przenosić toksyczne substancje.
Zanieczyszczona woda jest problemem, który odbija się na wielu aspektach życia, stąd też konieczność jej regularnego i dokładnego kontrolowania. Obecnie zanieczyszczenia lekami czy narkotykami nie są rutynowo monitorowane. Proces usuwania farmaceutyków z naszych ekosystemów mogłoby wspomóc konkretne ustawodawstwo chroniące rzeki i inne zbiorniki wodne. Innym ze sposobów obniżenia ich poziomu w rzekach jest modernizacja oczyszczalni ścieków. Ważne jednak są także codzienne decyzje i pamiętanie o rozsądnym wyrzucaniu odpadów.
Hanna Krzyżowska
WFOŚiGW w Katowicach
Nabór wniosków do programu Ciepłe Mieszkanie
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach ogłosił nabór wniosków o dofinansowanie w ramach programu priorytetowego Ciepłe Mieszkanie dla gmin z terenu województwa śląskiego.
Celem programu jest poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji pyłów oraz gazów cieplarnianych dzięki wymianie nieefektywnych źródeł ciepła w wielorodzinnych budynkach mieszkalnych. Na dofinansowanie programu przeznaczono kwotę 1 400 000 000 zł,
w tym w województwie śląskim 124 900 000 zł.
Gminy mogą składać wnioski o dofinansowanie w formie elektronicznej za pośrednictwem generatora wniosków o dofinansowanie, po utworzeniu konta i zalogowaniu, na stronie internetowej http://gwd.nfosigw.gov.pl. Wnioski będą przyjmowane od 21 lipca 2022 roku do 31 grudnia 2022 roku, w zależności od dostępności środków.
Nabór wniosków dla beneficjentów końcowych będą prowadziły gminy na swoim terenie na podstawie umowy o dofinansowanie zawartej z WFOŚiGW w Katowicach.
Więcej informacji o?programie na?stronie: www.czystepowietrze.gov.pl.
?
Ekologiczne wiadomości
Czyste i zdrowe środowisko jest prawem człowieka. 28 lipca państwa członkowskie Zgromadzenia Ogólnego ONZ przegłosowały przyjęcie historycznej rezolucji, w której uznaje się, że czyste, zdrowe i zrównoważone środowisko jest prawem człowieka. Choć uchwała nie jest prawnie wiążąca, to eksperci twierdzą, że może to spowodować zmiany konstytucyjne i prawne, które pozytywnie wpłyną na środowisko i dobrostan człowieka.
Nepal od 2010 roku potroił populację tygrysów. Według ostatniego spisu powszechnego w Nepalu jest oficjalnie 355 dzikich tygrysów, czyli prawie trzykrotnie więcej, niż wynikało z badań przeprowadzonych w 2010 roku. Nepal jest jednym z 13 krajów występowania tygrysów, które zobowiązały się w 2010 roku podwoić ich globalną populację do 2022 roku. Sukces wzbudził również pewne obawy, że jego populacja tych dzikich kotów może zbliżyć się do granicy tego, co mogą pomieścić chronione obszary kraju, a to z kolei może doprowadzić do nasilenia konfliktów między ludźmi a tygrysami.
Koralowce na Sri Lance. Półwysep Jaffna na północy Sri Lanki, od dziesięcioleci niedostępny z powodu wojny domowej, ma jedne z najbogatszych obszarów koralowców na wyspie. Podczas prowadzonych badań skatalogowano
113 gatunków twardych koralowców, z których 36 nie znaleziono nigdzie indziej na Sri Lance. Rafa w tym rejonie jest także mniej uszkodzona niż rafy koralowe w innych częściach wyspy, ale mimo to naukowcy zauważyli oznaki degradacji spowodowane zanieczyszczeniem i działalnością połowową.
Powrót sępów w Malawi. Cztery gatunki krytycznie zagrożonych sępów zostały zarejestrowane w Parku Narodowym Liwonde w Malawi po ich ponad 20-letniej nieobecności. Powrót sępów przypisuje się reintrodukowanym gepardom i lwom, gdyż ich ofiary zwiększają dostępność pożywienia dla padlinożerców.
?