Ciche zagrożenie
Szkodliwość smogu i pyłów zawieszonych
We współczesnym świecie, wraz z postępującą urbanizacją i industrializacją, cichym, ale bardzo niebezpiecznym zagrożeniem jest smog i pył zawieszony. Mikroskopijne cząsteczki często określane jako PM10 (pył zawieszony o średnicy 10 mikrometrów lub mniejszej) i PM2,5 (o średnicy 2,5 mikrometra lub mniejszej) stały się podstępnymi przeciwnikami, zanieczyszczając powietrze, którym oddychamy, i stanowiąc poważne zagrożenie zarówno dla zdrowia, jak i dla środowiska.
Smog, czyli szkodliwa mieszanka dymu i mgły, widoczna forma zanieczyszczenia powietrza, składa się głównie z cząstek stałych, tlenków azotu, dwutlenku siarki i lotnych związków organicznych. Jego szkodliwy wpływ jest dalekosiężny, a mikroskopijne cząsteczki wnikają głęboko do układu oddechowego podczas wdychania.
Konsekwencje dla ludzkiego zdrowia mogą być bardzo poważne. Liczne badania powiązały narażenie na wysokie poziomy PM10 i PM2,5 z problemami układu oddechowego, chorobami układu krążenia, a nawet przedwczesną śmiercią. Te drobne cząsteczki mają zdolność omijania mechanizmów obronnych organizmu, przedostając się do krwiobiegu i wywołując stan zapalny, który może prowadzić do przewlekłych schorzeń.
Pył PM2,5, który jest drobniejszy, wiąże się z wyższym ryzykiem raka płuc, infekcji dróg oddechowych i problemów rozwojowych u dzieci. Co więcej, smog i pył zawieszony zaostrzają istniejące wcześniej schorzenia, takie jak astma i przewlekła obturacyjna choroba płuc, prowadząc do zwiększonej częstotliwości i nasilenia objawów.
Cząsteczki PM10 i PM2,5 są nośnikami różnych substancji toksycznych, przenosząc metale ciężkie, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne i inne szkodliwe chemikalia. Po wdychaniu zanieczyszczenia te mogą się osadzać w płucach, powodując stres oksydacyjny i stan zapalny. Skumulowany wpływ w czasie może się przyczynić do rozwoju chorób przewlekłych, w tym zaburzeń układu oddechowego i sercowo-naczyniowego.
Szkodliwe skutki nie ograniczają się wyłącznie do zdrowia ludzkiego. Ekosystemy, dzika przyroda i klimat również ponoszą ciężar tego zagrożenia dla środowiska. Kwaśne deszcze, degradacja gleby i szkody dla ekosystemów wodnych to tylko niektóre z kaskadowych konsekwencji podwyższonego poziomu smogu i pyłu zawieszonego.
Zagrożenie smogiem i pyłem zawieszonym jest palącą kwestią globalną o daleko idących konsekwencjach zarówno dla zdrowia ludzkiego, jak i środowiska. Konieczne są pilne i wspólne wysiłki w celu wdrożenia rygorystycznych polityk środowiskowych, podniesienia świadomości społecznej i inwestowania w zrównoważone technologie. Bardziej rygorystyczne normy emisji dla przemysłu i pojazdów, promowanie zrównoważonego transportu i przejście na czystsze źródła energii to kluczowe kroki. Także zwiększanie obszaru terenów zielonych na obszarach miejskich może działać jak naturalny filtr, łagodzący wpływ pyłu zawieszonego.
Publiczne kampanie uświadamiające i zaangażowanie społeczności odgrywają istotną rolę we wspieraniu zbiorowej odpowiedzialności za jakość powietrza. Rządy muszą inwestować w systemy monitorowania w celu śledzenia poziomów zanieczyszczenia powietrza, umożliwiając szybkie reagowanie na pojawiające się zagrożenia. Równie istotne jest wykorzystanie siły świadomości społecznej i udziału społeczności, ponieważ jednostki odgrywają najistotniejszą rolę w przyjmowaniu praktyk przyjaznych dla środowiska i rozliczaniu przemysłu z jego wpływu na środowisko. W obliczu tego wyzwania środowiskowego zbiorowe zaangażowanie w promowanie czystszego powietrza pozostaje naszym najpotężniejszym narzędziem do zapewnienia zdrowszej i zrównoważonej przyszłości. Kluczowa jest również współpraca międzynarodowa, ponieważ zanieczyszczenie powietrza często przekracza granice państw.
W sytuacji znacznego smogu:
• Unikaj aktywności na zewnątrz
• Monitoruj wskaźniki jakości powietrza
• Używaj maseczek ochronnych
• Używaj filtrów powietrza
• Unikaj spalania odpadów
• Śledź ostrzeżenia i zalecenia zdrowotne
• Wspieraj inicjatywy antysmogowe
Pamiętaj, że działania podejmowane na poziomie jednostki mogą pomóc w kolektywnym wysiłku poprawy jakości powietrza.
Hanna Krzyżowska
Ze świata:
Toksyczny plastik. Niektóre rodzaje plastiku zawierają substancje rakotwórcze i chemikalia mające niekorzystny wpływ na gospodarkę hormonalną. Badacze twierdzą, że dwa z najbardziej toksycznych rodzajów plastiku, polistyren i polichlorek winylu (PVC), powinny zostać całkowicie zakazane. PVC jest stosowany w urządzeniach medycznych i produktach dla dzieci. PVC i polistyren są używane w budownictwie konsumenckim, gdzie mogą wypłukiwać chemikalia do wody lub powietrza. Amerykańska Agencja Ochrony Środowiska (EPA) zajmuje się badaniami chlorku winylu, głównego składnika PVC i znanego czynnika rakotwórczego, ale wynik nie będzie znany przez kilka lat i może mieć wpływ tylko na produkcję w USA, a nie na importowane produkty wykonane z PVC. Ponad 60 krajów chce wprowadzenia zakazu stosowania problematycznych tworzyw sztucznych w ramach negocjowanego obecnie globalnego traktatu.
Firma z Dubaju kontroluje miliony hektarów lasów w Afryce. Firma Blue Carbon, należąca do szejka Ahmeda Dalmooka Al Maktouma, podpisuje z państwami afrykańskimi umowy dotyczące ogromnych terenów leśnych na tym kontynencie. Sprawa wyszła na jaw przy okazji szczytu klimatycznego COP28, który odbywał się w Dubaju. Jako prezes firmy Blue Carbon, która ma zaledwie rok, szejk ogłosił kilka umów eksploracyjnych z państwami afrykańskimi, które są siedliskami dzikiej przyrody. Prawa do ogromnych połaci afrykańskich lasów są sprzedawane w ramach serii ogromnych transakcji kompensacji emisji dwutlenku węgla, które obejmują obszar większy niż Wielka Brytania. Szejk nie miał wcześniej doświadczenia w projektach ochrony przyrody.
Istotna rola łososi i innych ryb wędrownych. Łosoś pacyficzny może odgrywać kluczową rolę w transporcie składników odżywczych z ekosystemów morskich do słodkowodnych i lądowych. Naukowcy odkryli, że w przeszłości łosoś pacyficzny i inne ryby anadromiczne, które składają ikrę w wodach słodkich i spędzają część życia w oceanie, prawdopodobnie odgrywały znacznie większą rolę w globalnych cyklach składników odżywczych. Obecnie wielu populacjom łososia pacyficznego i innych ryb anadromicznych grozi utrata siedlisk, przełowienie, zmiany klimatyczne, zapory wodne i inne czynniki, które znacznie zmniejszyły ich liczbę, wagę i zdolność do swobodnej migracji. Spadek populacji może jeszcze bardziej ograniczyć ich rolę w globalnym transporcie składników odżywczych w przyszłości, co będzie miało coraz większe konsekwencje, zwłaszcza dla ekosystemów ubogich w składniki odżywcze.
Połowy z użyciem pestycydów i dynamitu zagrażają ekwadorskiej Amazonii. Nielegalne połowy przy użyciu agrochemikaliów i materiałów wybuchowych w kilku stanach Ekwadoru są niekontrolowanym problemem, powodującym długotrwałe, nieodwracalne szkody w ekosystemach wodnych. Badania łączą wysoki poziom ubóstwa z szerszą praktyką niezrównoważonego rybołówstwa. Dodatkowo ryby złowione przy użyciu toksycznych chemikaliów mogą być niebezpieczne dla spożycia przez ludzi, więc konieczna jest natychmiastowa edukacja społeczności na temat tych zagrożeń.