Czy kosmetyki wpływają na środowisko i jak wybierać te bardziej ekologiczne?
Zmiany zaczynają się od naszych codziennych decyzji
W czasach rosnącej urbanizacji na coraz większą uwagę zasługuje zagadnienie zieleni miejskiej. Parki, zielone dachy, ściany obsadzone roślinnością i drzewa przy ulicach przestały być jedynie elementem ozdobnym, a stały się koniecznością dla zrównoważonego rozwoju współczesnych miast. Ich rola w podnoszeniu jakości życia mieszkańców jest nie do przecenienia.
Kosmetyczna (r)ewolucja. Zacznijmy od początku. Tradycyjne kosmetyki – zarówno pielęgnacyjne, jak i kolorowe – często zawierają substancje chemiczne, które mogą szkodzić nie tylko naszej skórze, ale i ekosystemom wodnym. Parabeny, silikony, mikroplastiki, syntetyczne substancje zapachowe – wszystko to może trafić do środowiska przez kanalizację. W wodzie i glebie niektóre z tych związków rozkładają się bardzo wolno, zaburzając procesy biologiczne i wpływając na organizmy wodne. Niewidoczne gołym okiem mikroplastiki potrafią akumulować się w ciałach ryb i owadów, a przez łańcuch pokarmowy trafiają z powrotem do ludzi.
Z raportu Europejskiej Agencji Chemikaliów wynika, że tylko w Unii Europejskiej rocznie do środowiska trafia ponad 42 tys. ton mikroplastików, z czego część pochodzi właśnie z produktów higienicznych i kosmetycznych. Nawet jeśli nie widzimy skutków od razu, to codzienne nawyki konsumenckie mają wymierny wpływ na stan rzek, mórz i gleby.
Biodegradowalne? Tak, ale nie zawsze. Ekologiczne kosmetyki mają na celu zminimalizowanie tego wpływu. Kluczem jest tu nie tylko skład, ale również proces produkcji i opakowanie. Ekologiczny kosmetyk to taki, który został wyprodukowany w sposób zrównoważony, zawiera składniki pochodzenia naturalnego (często z upraw ekologicznych), nie był testowany na zwierzętach, a jego opakowanie nadaje się do recyklingu lub jest biodegradowalne.
Biodegradowalność to ważny wyznacznik. Oznacza, że składniki danego produktu ulegają naturalnemu rozkładowi w środowisku, bez pozostawiania toksycznych pozostałości. Na przykład kwas mlekowy, olej kokosowy czy ekstrakty ziołowe rozkładają się szybko i nie obciążają ekosystemu. W przeciwieństwie do nich niektóre syntetyczne substancje zapachowe czy filtry UV mogą pozostawać w wodzie przez długi czas i zaburzać życie wodne.
Warto jednak uważać na marketingowe sztuczki. Pojęcia takie jak „naturalny” czy „bio” nie mają jednej, prawnie wiążącej definicji w kontekście kosmetyków – producenci mogą używać ich dość swobodnie. Produkt może zawierać tylko niewielki procent składników naturalnych, a i tak posługiwać się tego typu etykietą. Dlatego warto szukać certyfikatów: ECOCERT, COSMOS, NaTrue czy Vegan Society to znaki, które faktycznie coś znaczą.
Kosmetyki zero waste – moda czy konieczność? Obok składu coraz większą uwagę przykłada się także do opakowań. Plastikowe butelki, foliowe saszetki i słoiczki z mieszanych tworzyw trafiają do śmieci w ogromnych ilościach – a tylko część z nich zostaje przetworzona. Coraz popularniejsze stają się kosmetyki w kostce (szampony, mydła), kosmetyki refill (czyli uzupełniane) oraz opakowania zwrotne i kompostowalne.
Coraz więcej osób sięga także po naturalne receptury, przygotowując własne kosmetyki w domu – peeling z kawy, maseczkę z glinki czy balsam z olejów roślinnych. To nie tylko sposób na ograniczenie odpadów, ale też na lepsze poznanie składników, które trafiają na naszą skórę. Również duże koncerny ogłaszają ambitne strategie: do 2030 roku planują produkcję opakowań w pełni nadających się do recyklingu i osiągnięcie neutralności klimatycznej w zakładach produkcyjnych. Czy za deklaracjami pójdą realne zmiany? Okaże się z czasem.
Co możemy zrobić jako konsumenci? Zmiana zaczyna się od naszych codziennych decyzji. Kupując kosmetyki, warto:
• czytać składy i unikać substancji szkodliwych dla środowiska (np. SLS, PEG, parabeny, mikroplastiki),
• wybierać produkty z certyfikatami i przejrzystym składem,
• stawiać na produkty wielofunkcyjne i wydajne – mniej znaczy więcej,
• wspierać lokalnych producentów, którzy często oferują krótsze łańcuchy dostaw i bardziej etyczne podejście,
• ograniczyć liczbę używanych produktów i nie kupować „na zapas”.
Zmiana nawyków nie musi oznaczać rezygnacji z jakości – może się okazać, że ekologiczne podejście do pielęgnacji jest nie tylko lepsze dla planety, ale i dla naszej skóry. Choć kosmetyki nie uratują świata, to nasze decyzje mogą realnie zmniejszyć presję, jaką wywieramy na środowisko.
Hanna Krzyżowska
WFOŚiGW w Katowicach
Zielone Czeki 2025 rozdane. Ekologiczni liderzy uhonorowani w Katowicach
W Katowicach odbyła się uroczysta gala wręczenia Zielonych Czeków 2025 – prestiżowych nagród przyznawanych przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wyróżniono osoby, samorządy, firmy i organizacje, które z pasją i konsekwencją działają na rzecz ochrony przyrody i edukacji ekologicznej.
Tegoroczna edycja przyniosła nowość – oprócz głównych nagród w wysokości 10 tys. złotych kapituła po raz pierwszy przyznała również nagrody finansowe dla wyróżnionych – po 3 tys. złotych. Jak podkreślają organizatorzy, to symboliczne „dziękuję” dla tych, którzy codzienną pracą zmieniają rzeczywistość na bardziej zieloną i odpowiedzialną.
Zielone Czeki wręczono w sześciu kategoriach:
• Ekologiczna osobowość roku:
Zielony Czek – Przemysław Bartos
Wyróżnienie – Czesław Tyrol
• Ekosamorząd:
Zielony Czek – gmina Cieszyn
Wyróżnienie – Rydułtowy
• Inwestycja proekologiczna roku:
Zielony Czek – Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Bytomiu
• Ekofirma:
Zielony Czek – sm32 STUDIO Sp. z o.o.
Wyróżnienie – Katowickie Wodociągi S.A.
• Programy i akcje na rzecz ochrony przyrody oraz edukacji ekologicznej:
Zielony Czek – Fundacja GaSzo
Wyróżnienie – Centrum Społecznego Rozwoju
• Nagroda Specjalna Kapituły:
Jacek Panek
Nagrody wręczali: Mateusz Pindel, prezes zarządu WFOŚiGW w Katowicach, Iwona Gejdel-Targosz, zastępca prezesa zarządu, oraz Michał Kopański, przewodniczący Kapituły Zielonych Czeków.
Uroczystość uświetnił koncert Żeńskiej Orkiestry Salonowej pod batutą maestro Grzegorza Mierzwińskiego, z udziałem sopranistki Lucyny Jarząbek i solisty Jarosława Kitali.
– Ochrona środowiska zaczyna się od ludzi – ich decyzji, determinacji i pasji. Zielone Czeki to nasz sposób na powiedzenie: dziękujemy, że nie stoicie z boku – mówił podczas gali prezes Mateusz Pindel.
Zielone Czeki to nie tylko wyróżnienie. To także zachęta do działania pokazująca, że każda inicjatywa – od lokalnej kampanii po dużą inwestycję – ma znaczenie dla przyszłości ekologicznej.
♦
Dni Funduszy Europejskich 2025 w Radzionkowie: energia, edukacja i ekologia
9 maja Radzionków stał się lokalnym centrum wiedzy o funduszach europejskich. W ramach Dni Funduszy Europejskich 2025 mieszkańcy, w szczególności dzieci i młodzież, mogli się przekonać, jak unijne środki realnie wpływają na codzienne życie.
Wydarzenie zorganizowane przez WFOŚiGW w Katowicach w ramach Projektu Doradztwa Energetycznego 2.0 połączyło edukację z zabawą. Zespół doradców energetycznych zaprezentował działanie kamery termowizyjnej, pokazując, jak wygląda utrata ciepła w budynkach i jak można ją ograniczyć. Uczestnicy z zainteresowaniem poznawali materiały termoizolacyjne i sposoby poprawy efektywności energetycznej.
Nie zabrakło też miejsca na twórczą ekspresję. Najmłodsi z zapałem kolorowali ekologiczne rysunki, zamieniając kredki w narzędzie nauki. Ich zaangażowanie pokazało, że troska o środowisko zaczyna się już od najmłodszych lat.