Poprawa stanu środowiska i rewitalizacja
terenów poprzemysłowych i zdegradowanych

Rola i zadania WFOŚiGW w Katowicach

Działający od 1993 roku Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach jest filarem krajowego systemu finansowania proekologicznych przedsięwzięć. Tworzy go we współpracy z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i 15 samodzielnymi funduszami wojewódzkimi. Jako wiodąca instytucja finansująca działania służące ochronie środowiska w województwie śląskim wspiera inicjatywy podejmowane przez administrację publiczną, przedsiębiorców i organizacje pozarządowe. Jest też instytucją wdrażającą i obsługującą środki europejskie przeznaczone na inwestycje proekologiczne.

W ciągu ostatnich 20 lat WFOŚiGW w Katowicach przekazał ponad 5 mld złotych na przedsięwzięcia związane z ochroną środowiska. Fundusz udziela dofinansowania samorządom, instytucjom i firmom w postaci niskooprocentowanych pożyczek i preferencyjnych kredytów bankowych, a także umorzeń pożyczek z przeznaczeniem na kolejne ekologiczne inwestycje. Największe wsparcie otrzymują inwestorzy realizujący przedsięwzięcia związane z ochroną atmosfery, wód i porządkowaniem gospodarki ściekowej. Dzięki temu powstało kilka tysięcy kilometrów nowych sieci kanalizacyjnych, ponad 200 nowoczesnych oczyszczalni, a po powodziach odbudowano dziesiątki kilometrów koryt rzek i wałów przeciwpowodziowych. W ten sposób Fundusz przyczynia się do poprawy stanu środowiska na Śląsku.

Śląska specyfika

W województwie śląskim ze względu na jego specyfikę, tj. jeden z największych stopni uprzemysłowienia w Europie i dużą gęstość zaludnienia, działalność człowieka ma największy wpływ na środowisko przyrodnicze. Wiąże się z tym także występowanie na jego terenie surowców mineralnych (głównie węgla kamiennego), które od kilku wieków napędzają rozwój przemysłu. Negatywnymi konsekwencjami tych procesów są zanieczyszczenia wód i powietrza, skażenia gleb i zaburzenia stosunków hydrologicznych oraz wymieranie lasów.
WFOŚiGW w Katowicach, korzystając ze środków unijnych, krajowych i wojewódzkich, podejmuje liczne działania mające na celu poprawę stanu środowiska i rewitalizację terenów poprzemysłowych i zdegradowanych. Należą do nich m.in. wdrażanie Programu Ochrony Powietrza (jako pierwsze województwo w Polsce w 2004 roku), wdrażanie Programu Ograniczania Niskiej Emisji czy Programu wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE). Wysokość unijnego dofinansowania m.in. na rekultywację terenów zdegradowanych przez przemysł i górnictwo (np. rewitalizacja zespołu akwenów poprzemysłowych Amelung w Chorzowie) przekroczyła już 50 mln euro. WFOŚiGW w Katowicach współpracuje, ale też jednocześnie wspiera lokalne media, fundacje, stowarzyszenia, instytucje kultury, oczyszczalnie i szpitale.

Strategia ? podsumowania i plany

Plan działalności Funduszu wyznacza Strategia działania WFOŚiGW w Katowicach na lata 2013?2016. Wspierane są głównie przedsięwzięcia na rzecz obszarów priorytetowych, do których należą: ochrona wód, gospodarka wodna, gospodarka odpadami, ochrona atmosfery i ochrona różnorodności biologicznej. Wspólnym celem tych działań jest zapewnienie systematycznej poprawy stanu środowiska w województwie śląskim i zachowanie na jego obszarze terenów o wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Pierwszeństwo w dofinansowaniu będą miały zadania wspierane środkami Unii Europejskiej.
? Do najważniejszych wydarzeń 2015 roku zaliczyłbym zakończenie realizacji projektów dofinansowanych ze środków Unii Europejskiej ? mówi Maciej Gramatyka, rzecznik prasowy Funduszu. Chodzi o Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007?2013. WFOŚiGW w Katowicach pełniło rolę Instytucji Wdrażającej w zakresie realizacji jego dwóch osi priorytetowych: 1 ? Gospodarka wodno-ściekowa i 2 ? Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi. W tym czasie zawarto 35 umów na dofinansowanie na wartość ok. 930 mln złotych. ? Ze środków POIiŚ na lata 2007?2013 przygotowywane są również projekty przewidziane do realizacji w perspektywie finansowej UE na lata 2014?2020 ? poinformował Rafał Adamus, zastępca prezesa Funduszu. W nowej perspektywie finansowej UE na lata 2014?2020 WFOŚiGW będzie pełnił rolę Instytucji Wdrażającej dla Działania 1.7 ? Kompleksowa likwidacja niskiej emisji na terenie konurbacji śląsko-dąbrowskiej w ramach I osi priorytetowej POIiŚ na lata 2014?2020: Zmniejszenie emisyjności gospodarki.
Najwięcej środków w latach 2013?2016 Fundusz przeznaczył na ochronę atmosfery (986 070 tys. złotych) i ochronę zasobów wodnych (476 960 tys. złotych). Lider klasyfikacji nie dziwi ? zanieczyszczenie powietrza na Śląsku jest wciąż jednym z najwyższych w całej Polsce. W ramach ochrony atmosfery wsparto przedsięwzięcia zmniejszające emisję pyłowo-gazową, zwiększające efektywność energetyczną wytwarzania, przesyłu lub użytkowania energii, zastosowanie odnawialnych lub alternatywnych źródeł energii, wspieranie budownictwa niskoenergetycznego i wymianę lub modernizację sieci cieplnych.

Poważne ostrzeżenie

? Zaledwie 5 proc. spraw prowadzonych przez Komisję Europejską przeciwko państwom członkowskim trafia do Trybunału, więc tę skargę Komisji należy odebrać jako bardzo surowe ostrzeżenie ? uważa Małgorzata Smolak z fundacji ClientEarth.
Poprzednio Komisja oficjalnie upomniała Polskę w sprawie przestrzegania norm jakości powietrza w lutym 2015 roku, na co w odpowiedzi nasz resort środowiska przesłał do Brukseli Krajowy Program Ochrony Powietrza (KPOP) oraz nowelizację prawa ochrony środowiska (tzw. poprawkę antysmogową).
Jednak Komisja oczekuje od Polski zdecydowanych i skutecznych działań, tymczasem KPOP to jedynie dokument planistyczny, a ustawa antysmogowa wprawdzie zapewnia niezbędne instrumenty do walki z problemem, ale ich wykorzystanie pozostawia decyzji samorządów. Żaden z dokumentów nie gwarantuje więc realnej poprawy jakości powietrza, co zostało uznane za niesatysfakcjonujące.

Edukacja ekologiczna

Bardzo ważnym aspektem działalności WFOŚiGW w Katowicach, oprócz inwestycji w sprzęt, instalacje i infrastrukturę, jest promowanie i systematyczne podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa. Adresatami kampanii informacyjnych, akcji, warsztatów i konkursów są dzieci w wieku szkolnym, studenci i dorośli. Chodzi o to, by stworzyć na Śląsku modę na ekologię i wyrobić w ludziach nawyk codziennej ochrony i dbania o przyrodę. Bez tych działań nie tylko nie zmieni się wizerunku regionu, ale też jakości życia obywateli w przyszłości. Dużą popularnością cieszą się coroczne obchody świąt ekologicznych, np. Dnia Ziemi, Międzynarodowego Dnia Ochrony Środowiska czy zbliżającego się Dnia Dokarmiania Zwierzyny Leśnej. Atrakcyjny program wydarzeń przyciąga całe rodziny, które oprócz zabawy wynoszą też z tych imprez cenną wiedzę.
Działania edukacyjne finansowane przez Fundusz to m.in. warsztaty i konkursy ekologiczne, doposażenie w sprzęt i pomoce dydaktyczne czy oznakowanie ścieżek dydaktycznych. Doskonałym przykładem jest szkolny konkurs ?Zielona pracownia?, który był skierowany do uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z terenu województwa śląskiego. Dzieci musiały wykazać się pomysłowością, tworząc projekt szkolnej pracowni na potrzeby nauk przyrodniczych, biologicznych, ekologicznych czy geograficznych. Konkurując z uczniami z innych szkół, jednocześnie wzbogacały swą wiedzę o otaczającym je świecie.

?

Kalendarz ekologiczny

11 lutego ? Dzień Dokarmiania Zwierzyny Leśnej
Zimą dzikie zwierzęta i ptaki mają trudności ze zdobyciem pożywienia i często nie przeżywają do wiosny.
Temperatury są dla nich za niskie, a ziemia zamarznięta i przykryta śniegiem. Leśnicy i myśliwi stwarzają zwierzynie żyjącej na wolności lepsze warunki, budując paśniki, lizawki solne, gromadząc paszę treściwą, objętościową suchą oraz objętościową soczystą, zakładając poletka żerowe i produkcyjne, wysadzając drzewa w remizach i na terenach leśnych. My też możemy pomóc zwierzakom w potrzebie ? dokarmiajmy je! Ważne, by dokarmiać zwierzęta w trudnych warunkach ? w łagodne zimy radzą sobie same, przystosowała je do tego natura.