Spółka Restrukturyzacji Kopalń aktywnie uczestniczy w zachowywaniu pogórniczego dziedzictwa. Współpracując z samorządami historyczne obiekty dostają nowe życie i odzyskują dawny blask. Przykłady takich transformacji zaprezentowano w Zabrzu.
To pierwsza tego typu inicjatywa. W poniedziałek 27 maja w siedzibie Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu zaprezentowano kompleksowy raport poświęcony zabytkom górniczym. Autorami są eksperci z Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków i zabrzańskiego Muzeum Górnictwa Węglowego. Dokument pokazuje możliwości w zakresie ochrony i adaptacji zabytków górniczych oraz ich potencjał jako atrakcji turystycznych. W wydarzeniu wziął udział Prezes Zarządu Spółki Restrukturyzacji Kopalń Jarosław Wieszołek.
Podczas prezentacji raportu przedstawiono przykłady udanych transformacji obiektów pogórniczych. Spory udział ma w nich Spółka Restrukturyzacji Kopalń, nieodpłatnie przekazująca zainteresowanym gminom historyczne obiekty i tereny pogórnicze. Kiedyś były miejscem ciężkiej pracy górników, a dziś wiele z nich służy mieszkańcom w zupełnie nowej roli. Ta przemiana jest możliwa właśnie dzięki udziałowi Spółki Restrukturyzacji Kopalń. Oto kilka przykładów:
- SZYB FRANCISZEK W RUDZIE ŚLĄSKIEJ
XIX-wieczny zespół zabudowań dawnego szybu Franciszek za sprawą miejskiej inwestycji zmieni się w Lokalne Centrum Tradycji. Budowa już trwa. Obiekt stanowi materialną pamiątkę historii górnictwa i związanej z nim kultury robotniczej, a jednocześnie pozostałość po pierwszej na tym terenie kopalni węgla kamiennego Brandenburg. Obiekty te znajdują się w rejestrze zabytków z terenu województwa śląskiego.
- KOPALNIA WIECZOREK W KATOWICACH
Blisko 200-letnia kopalnia węgla kamiennego zmieni się w supernowoczesny HUB gamingowo-technologiczny. Na terenie o łącznej powierzchni prawie 9,4 ha gruntu znajduje się dziewięć zabytkowych budynków m.in. nadszybia, maszyny wyciągowej, łaźni i cechowni oraz warsztatów.
Dodatkowo SRK przekazała miastu część zabytkowego kompleksu KWK Wieczorek II, którą stanowiły budynki laboratorium kopalnianego, łaźni i lampowni. Stanowią uzupełnienie darowizny z 2018 roku, kiedy to Katowice przejęły budynek nadszybia z wieżą szybową Poniatowski i budynkiem maszyny wyciągowej, ujętych w gminnej ewidencji zabytków.
.jpg "KWK Wieczorek II - Laboratorium, zdj. SRK")
- KOPALNIA ANNA W PSZOWIE
To projekt na miarę kompleksowej transformacji regionu. Na terenie dawnej kopalni Anna w Pszowie powstaje nowoczesny kompleks gospodarczo-edukacyjno-społeczny. Zagospodarowywana jest m.in. wieża szybowa Jan, łaźnia kobieca oraz zabytkowe zabudowania zaprojektowanych przez jednego z najsłynniejszych architektów XIX i XX wieku Hansa Poelziga. Razem 10 budynków i 17 budowli. Są one wpisane do gminnej ewidencji zabytków oraz objęte ochroną konserwatorską. Obecnie twa tam proces rewitalizacji.
- KOPALNIA IGNACY W RYBNIKU
To wyjątkowy industrialny kompleks ziemi rybnickiej po dawnej Hoymgrubie. Ponad 4,5 tys. m2 gruntów wraz z m.in. wieżą szybową i budynkiem szybu Głowacki (wpisanymi do rejestru zabytków województwa śląskiego) oraz dokumentacją związaną z działalnością byłej KWK Ignacy, Rybnik otrzymał nieodpłatnie od SRK w latach 2020-2022. Uzupełnieniem zabytkowego kompleksu stały się budynek byłej kotłowni, warsztatu, wodozmiękczalni, stacji napędu linociągu i magazynu kotłowni Ignacy, przekazane w ubiegłym roku.
Tylko w latach 2018-2023 Spółka Restrukturyzacji Kopalń przekazała w sumie 11 darowizn zabytkowych obiektów pogórniczych na rzecz takich gmin jak: Katowice, Pszów, Sosnowiec, Mysłowice, Rydułtowy, Rybnik, Brzeszcze i Ruda Śląska.
Ponadto SRK S.A. od wielu lat przekazuje także inne darowizny m.in. w postaci cennych pamiątek i przedmiotów, pozostałych po działalności górniczej, zarówno gminom, jak i instytucjom muzealnym, aby spełniały rolę edukacyjną i historyczną dla przyszłych pokoleń. To między innymi figury Św. Barbary, sztandary, wozy transportowe i mundury. W ten sposób spółka aktywnie przyczynia się do popularyzacji wiedzy o przemysłowej historii regionu.
– Jesteśmy zdeterminowani, by wspierać lokalne samorządy, właśnie jako donator terenów, obiektów i infrastruktury, tworząc dźwignię rozwoju pogórniczych terenów. Po trzecie chcemy być bardzo aktywnym uczestnikiem transformacji w regionie, po to, żeby nasze tereny stały się prorozwojowe, żeby służyły realizacji nowych projektów – zarówno tych społecznych, jak i komercyjnych. Przyczynimy się w ten sposób także do stworzenia nowych miejsc pracy. A w dodatku uda się nam zachować sporą część naszego dziedzictwa – historii, kultury i architektury pogórniczej – mówi Jarosław Wieszołek, prezes SRK.