Zrzut wód kopalnianych i oddziaływanie na środowisko wodne oraz działalność spółki w zakresie ochrony czynnych kopalń przed zagrożeniem wodnym, to tematy konferencji prasowej, która odbyła się dziś w siedzibie Oddziału SRK S.A. – Centralny Zakład Odwadniania Kopalń w Czeladzi.
Podczas spotkania przedstawiono działania prewencyjne podejmowane przez Spółkę Restrukturyzacji Kopalń S.A. oraz zaprezentowano funkcjonowanie pompowni na przykładzie Pompowni Głębinowej „Saturn” w Czeladzi., wchodzącej w struktury Centralnego Zakładu Odwadniania Kopalń (CZOK).
DZIAŁALNOŚĆ SRK S.A. I OCHRONA CZYNNYCH KOPALŃ PRZEZ ZAGROŻENIEM WODNYM
Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A. funkcjonuje od 2000 roku. Do jej zadań należy:
- Ustawowym zadaniem spółki jest likwidacja kopalń oraz zabezpieczanie sąsiednich zakładów górniczych przed zagrożeniem wodnym, gazowym i pożarowym.
- Efektywne zagospodarowanie majątku i terenów pokopalnianych – rekultywacja i rewitalizacja oraz zagospodarowywanie wód pochodzących z odwadniania kopalń
- Zabezpieczanie przed zniszczeniem obiektów stanowiących dziedzictwo kulturowe i przemysłowe
- Centralny Zakład Odwadniania Kopalń (CZOK) – Odział SRK S.A. – zapewnia bezpieczeństwo wszystkim czynnym kopalniom w GZW. Celem odwadniania jest niedopuszczenie do niekontrolowanego i gwałtownego przepływu/wdarcia się wody ze zlikwidowanych kopalń do czynnych zakładów górniczych. Zabezpieczamy przed zagrożeniem wodnym 17 kopalń[1]. Ponadto odwadnianie chroni także użytkowe poziomy wodonośne i zapobiega powstawaniu zapadlisk oraz podtopień na powierzchni.
Strukturę Oddziału CZOK tworzy 16 pompowni, utworzonych na bazie majątku zlikwidowanych kopalń, w tym:
- 6 pompowni głębinowych funkcjonujących. Każda z nich wykorzystuje jeden szyb, dostosowany do pompownia wody ze zlikwidowanej kopalni (Saturn, Grodziec, Niwka-Modrzejów, Katowice, Kleofas, Gliwice)
- 10 pompowni stacjonarnych wykorzystujących uproszczoną infrastrukturę dołową zlikwidowanej kopalni (Jan Kanty, Dębieńsko, Siemianowice, Pstrowski, Szombierki, Bolko, Boże-Dary, Śląsk, Mysłowice-Wesoła I, Makoszowy)
- Nadto 3 pompownie stacjonarne, w kopalniach będących w stanie likwidacji (Pokój I-Pokój II, Wieczorek II, Centrum)
ZRZUT WÓD KOPALNIANYCH I ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO WODNE
SRK S.A. wraz z przejętymi zakładami górniczymi w stanie likwidacji wypompowuje w sumie około 100 mln metrów sześciennych wody rocznie. Część z tych wód (~4,6 %) odbierane są przez zewnętrzne podmioty do celów przemysłowych i technologicznych. Pozostała ilość jest zrzucana do cieków powierzchniowych:
Do zlewni Odry:
- 8 zlikwidowanych kopalń,
- 31,8 mln m3 wód (32,4 % z całości wód zrzucanych przez SRK S.A.)
Do zlewni Wisły
- 11 zlikwidowanych kopalń
- 61,68 mln m3 wód (63 % wszystkich wód z SRK S.A.)
W pompowniach stacjonarnych i głębinowych prowadzony jest monitoring ilościowy i jakościowy pompowanych wód, co przedstawia poniższy schemat.Monitoring wód kopalnianych w Pompowniach
Średnia zawartość soli w wodach kopalnianych SRK S.A. odprowadzanych do rzek (wg. danych za 2022 rok) wynosi 3,4 g/l (w Zlewni Odry – 4,6 g/l; w Zlewni Wisły 2,8 g/l). W związku z tym ze względu na wartość zasolenia, wody te nie są solankami, a należą do wód miernie zasolonych o niskiej mineralizacji jak na wody kopalniane. Źródłem zasilania dopływów wód do każdej kopalni podziemnej, w tym do zlikwidowanych kopalń (?Pompowni?) są wyłącznie opady atmosferyczne. Pompowane wody są pochodzenia naturalnego, infiltrującymi z odwanianego obszaru do wyrobisk i pompowni dołowych. SRK S.A. nie ma żadnych możliwości wpływania na ilość i jakość pompowanych i zrzucanych do cieków powierzchniowych wód. SRK S.A. prowadzi odwadnianie i zrzut wód zgodnie z warunkami określonymi w pozwoleniach wodnoprawnych, opisującymi sposób i dopuszczalne parametry zrzucanych wód.
Zrzut wód jest kontrolowany przez: Państwowe Gospodarstwo Wody Polskie, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Organy nadzoru górniczego (OUG, WUG). Spółka współpracuje również z organami administracji samorządowej, w zakresie gospodarki wodnościekowej. Dotychczasowe kontrole nie wykazały przekroczeń oraz niewłaściwego gospodarowania wodami.
DZIAŁANIA ZAPOBIEGAWCZE SRK S.A., W SYTUACJI KRYZYSOWEJ NA ODRZE
- Pompowanie odbywać się będzie z jednostajnym natężeniem w ciągu doby.
- Korelacja zrzutów własnych i in. spółek, odprowadzających wody do tych samych rzek.
- Przekazywanie dobowych raportów (z ilością i jakością pompowanych wód) do: MAP, PGW Wody Polskie, MKiŚ, GIG (hydromonitoring).
- Udział we wszystkich spotkaniach dotyczącym zrzutu wód i realizacja wytycznych.
- Bieżąca analiza sytuacji stanu ilościowego i jakościowego zrzucanych wód do dorzecza Odry.
- Zwiększenie częstotliwości opomiarowania i opróbowywania zrzucanych wód kopalnianych i rzek.
- Współpraca w zakresie modelowania hydrologicznego.
- Analiza systemów odwadniania i wskazanie pompowni z możliwością retencji wód,
- W wyrobiskach dołowych i zbiornikach powierzchniowych.